O ALCOL

1 INTRODUCIÓN

Alcol, termo aplicado aos membros dun grupo de compostos químicos do carbono que conteñen o grupo OH. Devandita denominación utilízase comunmente para designar un composto específico: o alcol etílico ou etanol. Provén da palabra árabe ao-kuhl, ou kohl, un po fino de antimonio que se utiliza para a maquillaxe de ollos. Nun principio, o termo alcol empregábase para referirse a calquera tipo de po fino, aínda que máis tarde os alquimistas da Europa medieval utilizárono para as esencias obtidas por destilación, establecendo así a súa acepción actual.
Os alcois teñen un, dous ou tres grupos hidróxido (-OH) enlazados ás súas moléculas, polo que se clasifican en monohidroxílicos, dihidroxílicos e trihidroxílicos respectivamente. O metanol e o etanol son alcois monohidroxílicos. Os alcois tamén se poden clasificar en primarios, secundarios e terciarios, dependendo de que teñan un, dous ou tres átomos de carbono enlazados co átomo de carbono ao que se atopa unido o grupo hidróxido. Os alcois caracterízanse pola gran variedade de reaccións nas que interveñen; unha das máis importantes é a reacción cos ácidos, na que se forman sustancias chamadas ésteres, semellantes aos sales inorgánicas. Os alcois son subproductos normais da dixestión e dos procesos químicos no interior das células, e atópanse nos tecidos e fluídos de animais e plantas.

2 METANOL

O alcol de madeira, alcol metílico ou metanol, de fórmula CH3OH, é o máis simple dos alcois. Antes preparábase por destilación destructiva da madeira, pero hoxe en día case todo o metanol producido é de orixe sintética, elaborado a partir de hidróxeno e monóxido de carbono. O metanol utilízase para desnaturalizar alcol etílico, como anticonxelante, disolvente para gomas e lacas, así como na síntese de compostos orgánicos como o metanal (formaldehido). Ao ser inxerido en forma líquida ou inhalado en vapor, o metanol pode resultar perigoso. Ten un punto de fusión de -97,8 °C e un punto de ebulición de 64,7 °C. A súa densidade relativa é de 0,7915 a 20 °C.

3 O ALCOL ETILICO

O alcol etílico de fórmula C2H5OH é un líquido incoloro e volátil que está presente en diversas bebidas fermentadas, en concentracións que van desde o 5 ata o 20%, como é o caso da cervexa e os viños.Algúns destes fermentos destílanse por medio dun alambique para aumentar a súa concentración etílica ata un 40%; así é como se producen o tequila, o whisky, o vodka, o ron, a xenebra, o anís, etc.

Normalmente o etanol concéntrase por destilación de disolucións diluídas. O de uso comercial contén un 95% en volume de etanol e un 5% de auga. Certos axentes deshidratantes extraen a auga residual e producen etanol absoluto. O etanol ten un punto de fusión de -114,1 °C, un punto de ebulición de 78,5 °C e unha densidade relativa de 0,789 a 20 °C. Desde a antigüidade, o etanol obtívose por fermentación de azucres. Todas as bebidas con etanol e case a metade do etanol industrial aínda se fabrican mediante este proceso. O almidón da pataca (papa), do millo e doutros cereais constitúe unha excelente materia prima. A encima do fermento, a cimasa, transforma o azucre simple en dióxido de carbono. A reacción da fermentación, representada pola ecuación C6H12O6 ? 2C2 H5OH 2CO2 é realmente complexa, xa que os cultivos impuros de fermentos producen unha ampla gama doutras sustancias, como o aceite de fusel, a glicerina e diversos ácidos orgánicos. O líquido fermentado, que contén dun 7 a un 12% de etanol, concéntrase ata chegar a un 95% mediante unha serie de destilacións. Na elaboración de certas bebidas como o whisky e o brandy, algunhas dos seus impurezas son as encargadas de darlle o seu característico sabor final. A maioría do etanol non destinado ao consumo humano prepárase sinteticamente, tanto a partir do etanal (acetaldehído) procedente do etino (acetileno), como do eteno do petróleo. Tamén se elabora en pequenas cantidades a partir da polpa de madeira. A oxidación do etanol produce etanal que á súa vez se oxida a ácido etanoico. Ao deshidratarse, o etanol forma dietiléter. O butadieno, utilizado na fabricación de caucho sintético, e o cloroetano, un anestésico local, son outros dos numerosos produtos químicos que se obteñen do etanol. Este alcol é miscible (mezclable) con auga e coa maior parte dos disolventes orgánicos. É un disolvente eficaz dun gran número de sustancias, e utilízase na elaboración de perfumes, lacas, celuloides e explosivos. As disolucións alcohólicas de sustancias non volátiles denomínanse tinturas. Se a disolución é volátil recibe o nome de espírito.

- Formas de adulteración.

O contido de alcol etílico nunha bebida que non se someteu a controis de calidade e sanidade, pode estar diluído ou rebaixado con metanol, un alcol derivado da madeira que ao metabolizarse ocasiona cegueira permanente.

- Os efectos do alcol.

A curto prazo, o alcol pode producir perda de memoria, resaca e desmaio. A longo prazo produce problemas no estómago, cancro, dano cerebral, cirroses hepática, problemas cardíacos e perda grave de memoria. As persoas que beben en exceso teñen tamén máis probabilidades de ter accidentes de tráfico e un maior risco de suicidio. Aínda que o alcoholismo é maior entre os homes, o efecto do alcol nas mulleres é máis grave. A nivel psicolóxico, o alcol pode agravar problemas existentes, como depresión, ou crear novos problemas como ansiedade, depresión ou problemas de memoria. Polo xeral, os alcohólicos tenden a negar que teñan algún problema co alcol.

4 O ALCOL E A DIABETES

O consumo do alcol pode baixar os niveis de azucre no sangue ata o punto que causa síntomas de hipoglucemia (azucre baixo no sangue). Unha persoa con diabetes debe manter un rexistro coidadoso dos seus niveis de azucre no sangue ao beber alcol, porque certos medicamentos, incluíndo a insulina, tamén baixan o nivel da glicosa. Se os niveis son moi baixos, ou se o estómago está baleiro, o consumo do alcol debe evitarse. Os síntomas da embriaguez e os da hipoglucemia son similares. Os síntomas poden incluír fatígaa, desorientación e o mareo. Para asegurar o coidado médico apropiado para a hipoglucemia, unha persoa con diabetes debe cargar un cartón ou usar unha pulseira ou unha cadea indicando que ten diabetes. Algunhas veces o alcol pode causar que os niveis do azucre no sangue aumenten, debido aos carbohidratos en certas bebidas. O consumo do alcol coas comidas, ou antes delas, pode causar que os niveis de azucre aumenten, o cal pode ser perigoso para o individuo.

5 ALCOIS SUPERIORES

Os alcois superiores, de maior masa molecular que o etanol, teñen diversas aplicacións tanto específicas como xerais: o propanol úsase como alcol para fregar e o butanol como base para perfumes e fixadores. Outros constitúen importantes condimentos e perfumes.